چرا داشتن یونیکورن ایرانی همچنان یک رویاست؟ | بهمن 1401
در کنار دو دلیلی که شریعتمدار ذکر کرد دلایل دیگری هم وجود دارد که یونیکورن داشتن را به هدفی دور از دسترس تبدیل می‌کند. یکی از این دلایل بستری است که برای رشد اقتصاد دیجیتال و زیرشاخه‌های آن همچون تجارت اجتماعی و تجارت الکترونیک نیاز داریم؛ یعنی اینترنت. در شرایطی که محدودیت‌های اتصال به دنیا وجود دارد و شرایط ناپایدار اینترنت باعث می‌شود حضور در این عرصه پرریسک و پرخطر باشد، بدیهی است که ایجاد یونیکورن محال به نظر می‌رسد.
کمبود سرمایه داخلی، عدم امکان جذب سرمایه خارجی
معضل دیگر نبود سرمایه‌گذاری خارجی است. یکی از دلایلی که باعث می‌شود برخی از کشورهای منطقه منا در راه‌اندازی یونیکورن پیشتاز باشند و برای مثال، چهار یونیکورن از ۶ یونیکورن حاضر در این منطقه متعلق به امارات متحده عربی باشد همین است که این کشور پتانسیل جذب سرمایه خارجی دارد. مسئله‌ای که از یک سو تحریم‌های خارجی آن را برای ما غیر ممکن کرده، از یک سو مشکلات موجود در حوزه اینترنت و نیاز به اتصال به نظام بانکی جهانی و از سوی دیگر هم ناپایداری اقتصاد کشور که مانع از پذیرش ریسک سرمایه‌گذاری در ایران می‌شود.
نبود سرمایه‌گذاری خارجی که نتیجه ناپایداری وضعیت اقتصادی و عدم ثبات در بازار ارز است هم دلیل دیگری است برای این که زمینه ایجاد و راه‌اندازی یونیکورن در ایران فراهم نشود. سرمایه‌گذاران اگر هم تمایل به سرمایه‌گذاری داشته باشند ترجیح می‌دهند در بازار یا حوزه‌ای مطمئن و باثبات آن را صرف کنند که ریسک از دست رفتن سرمایه کمتر و احتمال بازگشت یا سوددهی آن بیشتر باشد.
معضل سرمایه به عنوان یکی از موانع رشد اقتصاد دیجیتال آن قدر جدی است که ابراهیم رئیسی هم اخیرا در دیدار با فعالان اقتصاد دیجیتال بر لزوم جذب سرمایه تاکید کرده است: «در حوزه اقتصاد دیجیتال هم سرمایه‌گذاری داخلی می‌خواهیم و هم باید زمینه سرمایه‌گذاری خارجی را ایجاد کنیم. علاوه بر این، به تضمین برای اصل سرمایه داخلی و خارجی و هم برای سود این سرمایه نیاز داریم.» البته رئیس‌جمهور توضیح نداده است که راهکار دولت برای جذب سرمایه چیست و اصولا چطور قرار است زمینه سرمایه‌گذاری خارجی فراهم شود.
یونیکورن ایرانی‌ها در کشورهای دیگر متولد می‌شود
معضل مهم دیگری که البته مدت‌هاست بسیاری از فعالان حوزه فناوری و اقتصاد دیجیتال به آن اشاره می‌کنند و پیش از این هم درباره آن هشدار داده بودند مساله مهاجرت نیروی انسانی متخصصی است که بخش عمده بار اکوسیستم استارتاپی بر دوش هوش و خلاقیت آن‌ها است.
آمارهای موجود در سالنامه رصدخانه مهاجرت کشور به خوبی وضعیت نامساعد ایران در زمینه مهاجرت را نشان می‌دهد و رئیس این رصدخانه که نویسنده این سالنامه هم هست اعتقاد دارد «اوضاع ما در مهاجرت وخیم است و فرصت زیادی نداریم.»
شاید استارتاپی که در ایران به خاطر یکی از دلایل گفته‌شده فرصت رشد و تبدیل شدن به یک سونیکورن یا یونیکورن را نداشته، در اکوسیستم دیگری بتواند این موفقیت را تجربه کند؛ یا شاید نیروی انسانی که در اکوسیستم ما توان راه‌اندازی یک یونیکورن را نداشته در کشور دیگری بتواند چنین استارتاپی را تشکیل دهد.
بخش دیگری از آمارهای سالنامه رصدخانه مهاجرت همین نکته را تایید می‌کند. در این سالنامه آماری از شرکت‌های میلیارد دلاری فعال در آمریکا که توسط مهاجران تاسیس شده، آمده است که نشان می‌دهد هشت مورد از این شرکت‌ها در این کشور توسط مهاجران ایرانی راه‌اندازی شده است. این در حالی است که در ایران هنوز هیچ یونیکورنی نداریم و در کل منطقه منا هم تا امروز فقط ۶ یونیکورن راه‌اندازی شده است.
در تصویر زیر از جدول سالنامه رصدخانه مهاجرت تعداد شرکت‌های میلیارد دلاری تاسیس‌شده در آمریکا توسط مهاجران آمده است که بر اساس آن، هندی‌ها با ۶۶ شرکت میلیارد دلاری در رتبه اول قرار دارند و مهاجرانی از کشورهای اسرائیل، بریتانیا، کانادا و چین دوم تا پنجم هستند.