پردهبرداری جیمز وب از اسرار فمالحوت؛ ستارهای درخشان با محیط آشوبناک | بهمن 1401
فمالحوت در صورت فلکی ماهی جنوبی قرار دارد. این ستاره با ۴۴۰ میلیون سال سن درمقایسه با خورشید ۴٫۶ میلیارد سالهی ما جوان است. بااینحال فمالحوت نوعی ستاره است که بیش از یک میلیارد سال عمر نمیکند؛ بدین معنا که مانند خورشید در نیمهی راه حیات ستارهای مورد انتظار خود بهسر میبرد.
خوشبختانه خورشید برای موجودات زندهی منظومه شمسی، هیچ نشانهای از بحران میانسالی نشان نمیدهد. صرفنظر از برخورد گاهوبیگاه سیارکها یا دنبالهدارها به یکدیگر، اغلب اجرام بزرگتر به مسیرهای مداری خود پایبند ماندهاند. در محلهی خورشیدی ما، بخش عمدهی بقایای ابری که ستارگان جوانتر را احاطه میکنند، از همان میلیاردها سال پیش هشت سیارهی مجزا را بههمراه میدانهای اصلی بقایای کیهانی شامل کمربند سیارکی سنگی بین مریخ و مشتری و کمربند یخی کویپر، فراتر از نپتون شکل دادند.
اما فمالحوتِ میانسال وضعیت بسیار آشفتهتری را تجربه میکند که در تضاد با شرایط حاکم بر منظومهی سیارهای منظم ما است. بااینحال تازه همین اواخر بود که فناوری به سطح جاهطلبیهای نجومی رسید تا دانشمندان بتوانند محیط از هم گسیختهی این ستاره را درک کنند.
بهمنظور انجام مطالعهی جدید، دکتر گاسپار و تیمش دوربین فروسرخ میانی جیمز وب را به سمت فمالحوت نشانه گرفتند. جیمز وب قدرتمند برخلاف تلسکوپهای فضایی و زمینی پیشین، میتواند ضعیفترین درخششهای فروسرخ ساطعشده از بقایای گردوغبار را تشخیص دهد و بدین ترتیب نه یک حلقه، بلکه سه حلقهی تودرتو از بقایا را در اطراف فمالحوت آشکار کرد.
حلقهی داخلی شبیه به کمربند سیارکی ما است؛ درحالیکه حلقهی بیرونی را میتوان با کمربند کویپر مقایسه کرد. اما فمالحوت یک بزرگراه میانی از بقایا بین این دو حلقه نیز دارد که به احتمال زیاد، ترکیبی از اجرام ناپایدار یخی و سنگی است.
بروس مکینتاش، مدیر رصدخانههای دانشگاه کالیفرنیا که در مطالعه مشارکت نداشته است، میگوید منظومه شمسی تا حدی به دلیل وجود سیارههای بزرگ در وسط ازجمله مشتری، زحل، اورانوس و نپتون که هر چیز موجود در اطرافشان را جارو کردهاند، فاقد حلقهای میانی از بقایا است.