سرطان کبد ؛ علائم، درمان و هرآنچه باید بدانید | بهمن 1401

گاهی اوقات نمی‌توان محل آغاز سرطان را پیدا کرد که در این مورد سرطان با منشأ اولیه نامعلوم (CUP) نامیده می‌شود.

اگر تومورها کوچک باشند، سرطان ثانویه کبد ممکن است علامتی نداشته باشد. اما با رشد یا گسترش سرطان ممکن است علائم مختلفی بروز کنند:

• ضعف و خستگی
• درد در سمت راست بالای شکم یا تیغه شانه راست
• درد شدید شکم
• از دست دادن اشتها و احساس بیماری (تهوع)
• کاهش وزن بدون علت شناخته‌شده
• زرد شدن پوست و چشم‌ها
• ادرار تیره و مدفوع روشن
• خارش پوست
• آب‌آوردگی شکم (آسیت)
• تب

سرطان ثانویه کبد ممکن است همزمان با سرطان اولیه یا چندین سال پس از درمان سرطان اولیه تشخیص داده شود. این سرطان همچنین ممکن است پیش از سرطان اولیه تشخیص داده شود. سرطان ثانویه کبد با استفاده از آزمایش‌های مختلفی ازقبیل موارد زیر تشخیص داده می‌شود:

• آزمایشات خون
• تصویربرداری پزشکی
• بافت‌برداری

اگر نتایج آزمایش نشان دهد به سرطان ثانویه کبد مبتلا هستید، مرحله بعدی این است که مشخص شود سرطان در کدام بخش از بدن شروع شده است. اگر در گذشته برای سرطان تحت درمان قرار گرفته باشید، این امر می‌تواند مشخص باشد، در غیر این صورت به آزمایش‌های بیشتری نیاز خواهد بود. گاهی اوقات، حتی پس از چندین آزمایش سرطان اولیه تشخیص داده نمی‌شود.

بسته به این موضوع که پزشک فکر می‌کند سرطان اولیه از کجا شروع شده است، ممکن است موارد زیر انجام شود:

• معاینه روده (کولونوسکوپی)، معده (آندوسکوپی) یا سینه‌ها (ماموگرافی)
• آزمایش ادرار برای ارزیابی عملکرد کلیه‌ها و مثانه
• آزمایش خون برای بررسی مواد شیمیایی خاصی که توسط سلول‌های سرطان تولید می‌شوند (این مواد نشانگرهای تومور نامیده می‌شوند و به سرطان اولیه مربوط می‌شوند).

مرحله‌بندی فرایند بررسی این موضوع است که سرطان تا چه حد در بدن گسترش پیدا کرده است. ازآن‌جا که سرطان ثانویه کبد از بخش دیگری از بدن سرایت کرده است، سرطان کبد پیشرفته درنظر گرفته می‌شود (سرطان مرحله چهار نیز نامیده می‌شود).

سرطان ثانویه با استفاده از سیستم تعیین مرحله سرطان اولیه مرحله‌بندی می‌شود. برای مثال، اگر سرطان از روده شروع شده باشد، اغلب با استفاده از سیستمی به نام TNM (تومور، غده، متاستاز) مرحله‌بندی می‌شود.

پیش‌آگهی به معنای نتیجه مورد انتظار یک بیماری است. ممکن است بخواهید با پزشک خود درمورد پیش آگاهی بیماری خود صحبت کنید، اما پیش‌بینی دقیق روند بیماری ممکن نیست. پزشک برای تعیین پیش‌آگهی عواملی مانند موارد زیر را درنظر می‌گیرد:

• نوع سرطان اولیه
• اندازه و تعداد تومورهای سرطانی در کبد
• سرعت رشد سرطان
• سن
• آمادگی جسمانی و سلامتی عمومی بیمار

پزشکان اغلب هنگام بررسی پیش‌آگهی فرد از آمار استفاده می‌کنند. درحالی‌که آمار به پزشکان ایده‌ای کلی درمورد نحوه پیشرفت بیماری می‌دهد، لزوما وضعیت خاص یک فرد را منعکس نمی‌کند.

اگرچه بیشتر موارد سرطان ثانویه کبد درمان قطعی ندارند، جراحی و درمان‌های دیگر می‌توانند بسیاری از سرطان‌ها و علائم آن‌ها را برای ماه‌ها یا حتی سال‌ها تحت کنترل نگه دارند.

هدف از درمان سرطان ثانویه کبد به نوع سرطان اولیه‌ای بستگی دارد که به کبد سرایت کرده است. برای برخی افراد، هدف ممکن است حذف یا تخریب سرطان با استفاده از جراحی و شیمی‌درمانی باشد. برای دیگران، هدف ممکن است کوچک کردن سرطان، مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی باشد.

درمان مناسب هر بیمار به اندازه و تعداد تومورها، سن و سلامت عمومی او نیز بستگی دارد. درمان اصلی سرطان ثانویه کبد شیمی‌درمانی یا ترکیبی از جراحی و شیمی‌درمانی است.

گزینه‌های درمانی سرطان ثانویه کبد عبارتند از:

• شیمی‌درمانی
• درمان هدفمند
• ایمنی‌درمانی
• هورمون‌درمانی
• پرتودرمانی درونی انتخابی (SIRT)
• پرتودرمانی استریوتاکتیک بدن (SBRT)
• جراحی
• تخریب تومور به روش‌های فرسایشی
• کموامبولیزاسیون داخل کبدی (TACE)

سرطان ثانویه کبد سرطان پیشرفته است، بنابراین پزشک احتمالا درمورد درمان تسکینی صحبت خواهد کرد. این درمان‌ها با مدیریت علائم و گسترش سرطان بدون تلاش برای درمان قطعی بیماری، به بهبود کیفیت زندگی فرد کمک می‌کند.

بسیاری از مردم فکر می‌کنند درمان تسکینی مختص افرادی است که در پایان عمر خود هستند، اما این درمان ممکن است در هر مرحله از سرطان ثانویه کبد سودمند باشد و به بیمار کمک می‌کند تا به اندازه‌ای که ممکن است و در رضایت‌بخش‌ترین حالت ممکن زندگی کند.

درمان تسکینی یکی از جنبه‌های مراقبت تسکینی است که در آن گروهی از متخصصان سلامت به بیمار کمک می‌کنند تا نیازهای جسمی، عاطفی، فرهنگی، معنوی و اجتماعی او برآورده شود. این تیم همچنین حمایت‌هایی برای خانواده و مراقبان ارائه می‌دهد.

سرطان ثانویه کبد می‌تواند موجب علائم مختلفی شود، اما راه‌هایی برای مدیریت آن‌ها وجود دارد. ازآن‌جا که این سرطان پیشرفته است، تیم مراقبت‌های تسکینی ممکن است در مدیریت علائم مشارکت داشته باشند.

درمان‌های مکمل را می‌توان در کنار درمان‌های پزشکی مرسوم برای کمک به مدیریت علائم استفاده کرد.

درمان‌هایی مانند ماساژ، تن‌آرامی و طب سوزنی می‌توانند حس کنترل بیمار را افزایش دهند و استرس و اضطراب را کاهش دهند و خلق‌و‌خوی وی را بهبود دهند. لازم است بیمار در رابطه با هر درمانی که از آن استفاده می‌کند با به فکر استفاده از آن است، با پزشک خود مشورت کند. در ادامه علائم سرطان ثانویه کبد و نحوه مدیریت آن‌ها آمده است:

بیلی‌روبین رنگدانه زردرنگی است که هنگام تجزیه سلول‌های قرمز خون در بدن ایجاد می‌شود. در سرطان ثانویه کبد، بیلی روبین گاهی در خون تجمع پیدا می‌کند. این اتفاق می‌تواند به این علت باشد که سرطان مجرای صفراوی را مسدود کرده است یا بر عملکرد کبد تاثیر گذاشته است. تجمع بیلی روبین در خون به عنوان زردی یا یرقان شناخته می‌شود. یرقان می‌تواند باعث زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها شود. افراد مبتلا به زردی ممکن است احساس خستگی زیادی کنند و اشتهای خود را از دست بدهند.

زردی همچنین می‌تواند موجب مدفوع کم‌رنگ، ادرار تیره و خارش پوست شود که اغلب هنگام شب بدتر می‌شود. بیمار باید از مصرف الکل، غذاهای تند، حمام داغ و نور مستقیم خورشید اجتناب کند، زیرا این موارد می‌توانند خارش را تشدید کنند. مرطوب نگه داشتن پوست می‌تواند تسکین‌دهنده باشد یا پزشک می‌تواند داروهایی برای کنترل این علائم تجویز کند.

گاهی‌اوقات با قرار داردن لوله کوچکی از جنس پلاستیک یا فلز (استنت‌) در مجرای صفراوی زردی را می‌توان برطرف کرد. علائم زردی معمولا دو تا سه هفته پس از قرار دادن استنت‌ در مجرای صفراوی برطرف می‌شود. اگرچه استنت‌‌گذاری در سرطان پیشرفته همیشه توصیه نمی‌شود یا همیشه امکان‌پذیر نیست.

ازآن‌جا که کبد نقشی کلیدی در دستگاه گوارش دارد، سرطان ثانویه کبد می‌تواند بر اشتها تاثیر بگذارد و ممکن است کاهش وزن را در پی داشته باشد.

شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و سایر درمان‌های سرطان نیز می‌توانند بر اشتها و وزن تاثیر بگذارند خصوصا اگر فرد دچار عوارضی مانند تهوع و استفراغ، زخم‌های دهان و تغییر چشایی و بویایی شده باشد.

در برخی افراد، سرطان ثانویه کبد خصوصا در ناحیه سمت راست بالای شکم می‌تواند موجب درد شود. پزشک ممکن است داروی ضددرد تجویز کند، اما قبل از مصرف داروهای بدون نسخه باید با پزشک مشورت کرد، زیرا برخی از آن‌ها برای افراد مبتلا به سرطان کبد مناسب نیستند.

پرتودرمانی، شیمی‌درمانی یا جراحی نیز ممکن است با کاهش اندازه توموری که موجب درد می‌شود، بیماری را تسکین دهند. برخی افراد ممکن است به تزریق بی‌حس‌کننده موضعی برای بی‌حس کردن عصبی که سیگنال درد را ارسال می‌کند، نیاز داشته باشند.

بسیاری از افراد مبتلا به سرطان ثانویه کبد خستگی شدیدی را تجربه می‌کنند. این نوع خستگی با احساس خستگی عادی فرق دارد، زیرا همیشه با استراحت یا خواب برطرف نمی‌شود. خستگی ممکن است از عوارض جانبی درمان یا ناشی از خود سرطان باشد.

آب‌آوردگی شکم یا آسیت زمانی رخ می‌دهد که مایعات در شکم جمع می‌شوند. آسیت می‌تواند ناشی از تولید مایع اضافی توسط سرطان یا ناشی از انسداد عروق لنفاوی و عدم تخلیه مایعات باشد.

تجمع مایعات موجب تورم شکم می‌شود. این امر می‌تواند موجب نفس تنگی شود. تخلیه مایع با رویه‌ای تحت عنوان پاراسنتز (مایع‌کشی) می‌تواند کمک کند. دیورتیک‌ها (داروهای ادرارآور) نیز ممکن است برای کاهش تجمع مایع تجویز شود.

سرطان ثانویه کبد ممکن است موجب تجمع مواد سمی در خون شود و این امر می‌تواند عملکرد مغز را تحت‌تاثیر قرار دهد. این وضعیت که انسفالوپاتی کبدی نامیده می‌شود، می‌تواند باعث گیجی یا مشکل در تشخیص موقعیت و در موارد شدید کما شود. انسفالوپاتی کبدی را می‌توان با دارو کنترل کرد.

در طول و پس از درمان مهم است که به اندازه کافی غذا بخورید تا سطح انرژی خود را بالا نگه دارید. حفظ وزن بدن می تواند به بهبودی کمک کند.

غذاهایی را که دوست دارید بخورید: غذاهایی را که دوست دارید بخورید، اما همچنین غذاهای مختلف را نیز امتحان کنید، زیرا ممکن است ذائقه و تحمل شما نسبت‌به برخی غذاها تغییر کند. همیشه مجموعه‌ای از تنقلات را به همراه خود داشته باشید.

مایعات بنوشید: با نوشیدن مایعات بین وعده‌های غذایی (مثلا ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل یا پس از وعده غذایی) از کم آبی پیشگیری کنید. از مصرف مایعات زیاد در زمان صرف غذا خودداری کنید، مگر اینکه سوپ مقوی باشد.

راهنمایی و کمک بخواهید: با متخصص تغذیه درمورد این موضوع که چگونه می‌توانید انرژی و پروتئین بیشتری به وعده‌های غذایی خود اضافه کنید، صحبت کنید. از دوستان و خانواده خود بخواهید برای شما غذا بپزند و در طول روز به شما غذا بدهند. به جای سه وعده غذایی بزرگ در هر روز، سعی کنید چندین وعده غذایی کوچک صرف کنید.